Back ثورة بروناي Arabic Revolta de Brunei Catalan Brunei revolt English Revuelta de Brunéi Spanish Brunein kapina Finnish Révolte de Brunei French Pemberontakan Brunei ID Pemberontakan Brunei Malay Revolta de Brunei Portuguese Восстание в Брунее Russian
| zimna wojna | |||
 Żołnierze brytyjskiego Pułku Queen's Own Highlanders na patrolu niedaleko pól naftowych w Seria | |||
| Czas |
8–17 grudnia 1962 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
sprzeciw wobec pomysłu włączenia kraju do Malezji, | ||
| Wynik |
zwycięstwo sił rządowych, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Powstanie w Brunei[1] – powstanie mieszkańców Brunei przeciwko rządom kolonialnym Wielkiej Brytanii i próbie włączenia kraju w skład Malezji. Walki wybuchły 8 grudnia 1962 roku i były prowadzone przez Azahariego, przywódcę Partii Ludowej Brunei. W trakcie powstania Azhari schronił się na Filipinach – wybrał ten kraj ze względu na pretensje Filipin do północnej części Borneo oraz opór kraju względem integracji tego obszaru do Malezji[2].
W przeprowadzonych w Brunei w sierpniu 1962 roku wyborach do Rady Legislacyjnej zdecydowane zwycięstwo odniosła lewicowa Partia Ludowa (PRB) pod wodzą A.M. Azahari, który sprzeciwiał się wstąpieniu Brunei do Federacji i postulował utworzenie niezależnego państwa skupiającego trzy brytyjskie kolonie znajdujące się w północnej części Borneo, tj. Brunei, Sarawak i Sabah[3]. Postulaty Partii Ludowej zostały odrzucone przez sułtana Brunei, którym pozostawał Omar Ali Saifuddien III znajdujący się pod faktyczną protekcją Wielkiej Brytanii. W rezultacie Partia Ludowa rozpoczęła przygotowania do zbrojnej próby odsunięcia od władzy Omara, a w tym zadaniu poparły ją antykolonialne rządy Singapuru i Indonezji (według części historyków to Indonezja sprowokowała przewrót[4], są też tacy, którzy uważają, że przewrót był brytyjską intrygą[5]).
W grudniu 1962 roku Azahari stanął na czele Narodowej Armii Północnego Borneo (która miała prawdopodobnie wsparcie materialne Indonezji) i 8 grudnia przeprowadził pucz w celu obalenia sułtana – zwolennika przystąpienia do Federacji. Pucz nie udał się, a Narodowa Armia Północnego Borneo kontynuowała zbrojny opór względem rządu do 17 grudnia. Choć powstanie zostało z pomocą Wielkiej Brytanii stłumione to monarcha zrozumiał sprzeciw społeczny względem przystąpienia do Federacji i w rezultacie zrezygnował z tego pomysłu[6].
Wsparcie indonezyjskiego prezydenta Sukarno dla rebeliantów było jedną z przyczyn wybuchu sporu indonezyjsko-malezyjskiego[7].
Rebelia na Brunei była też sygnałem dla rozpoczęcia antymalezyjskiego i antykolonialnego powstania w Sarawaku[8].
- ↑ Sprawy międzynarodowe, tom 17, wydania 7-12, s.86
- ↑ W.S. Southmayd (1962). Revista Visión. Vol. 24.
- ↑ Michael Leifer: Dictionary of the modern politics of South-East Asia. Taylor & Francis, 2001. ISBN 978-0-415-23875-5.
- ↑ Richard James Aldrich, Gary D. Rawnsley, Ming-Yeh T. Rawnsley: The clandestine Cold War in Asia, 1945-65: Western intelligence, propaganda and special operations. Taylor & Francis, 2000. ISBN 978-0-7146-8096-5.
- ↑ Greg Poulgrain: The genesis of konfrontasi: Malaysia, Brunei, Indonesia, 1945-1965. C. Hurst & Co. Publishers, 1998. ISBN 978-1-85065-513-8.
- ↑ Instituto del tercer Mundo (2008). Guía del mundo 2009. IEPALA. s. 141–142. ISBN 978-84-675-3225-8.
- ↑ Calvocoressi, Peter; y Seoane Sueiro, Susana (1999). Historia política del mundo contemporáneo. Akal. s. 474. ISBN 84-460-1008-9.
- ↑ Cheah Boon Kheng (2009). „The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change” (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies (University of Auckland) 11 (1): 132–52